LĐO - Tiền nghỉ mát cho cơ quan A. Chút đá làm nhà cho quan chức B. Tiền thuốc nước cho thanh-kiểm tra. “Luật lá” cho... cơ quan chức năng. Phong bì cho abc. Tiền bôi trơn để qua cửa xyz... Đây là những hạng mục chi - tất nhiên là ngoài sổ sách; tất nhiên không có hóa đơn chứng từ - đang đè nặng lên doanh nghiệp (DN) trong bao nhiêu năm nay trong cái chúng ta vẫn gọi nhạt nhẽo là “chi phí không chính thức”.
Nó có thể đến từ một cú điện thoại. Một tờ công văn “xin đểu”. Một khuôn mặt hoặc lạnh te, hoặc hằm hằm. Một gợi ý. Hoặc chẳng cần đến từ cái gì cả khi “luật nó thế”.
Xin được nói một cách tròn vành rõ chữ: Đó là những khoản buộc phải hối lộ. Cho các cơ quan, cho đội ngũ công quyền. Còn “luật”, nếu có, đó đích thị là một thứ “luật rừng”.
Báo cáo PCI 2015 cho biết:. Tỉ lệ DN cho biết chi trả chi phí này tăng qua các năm, từ 50% (2013), lên tới 64,5% (2014) và 66% (2015). Hơn 11% số DN tham gia điều tra năm nay cho biết các khoản chi “không chính thức” này ngốn đứt hơn 10% tổng doanh thu của họ.
Cần phải thẳng thắn, chính chi phí không chính thức, dẫu tiền phải chi luôn là tiền mồ hôi nước mắt, đang chất chồng khó khăn lên DN, đang khiến chỉ riêng việc tồn tại đã là một kỳ tích chứ đừng nói tới phát triển, lớn mạnh, hay cạnh tranh. Một số liệu thời sự vừa được công bố hôm qua rất đáng để suy nghĩ: Trong 5 tháng đầu năm, có tới hơn 33.000 DN chính thức giải thể, phá sản do... khó khăn. 33.000 DN trong 5 tháng, tức là mỗi ngày có hơn 220 DN “khai tử”. Tháo gỡ cái khó “chi phí không chính thức” cho DN chính là vừa nâng cao sức mạnh nền kinh tế, vừa hướng tới sự minh bạch mà không cần phải đao to búa lớn nhiều gì.
Xin mở ngoặc đơn: Đóng góp xã hội hóa cho địa phương là điều mà Phó Chủ nhiệm VPCP Lê Mạnh Hà đã nhắc đến trong cuộc họp báo ngày hôm qua của Văn phòng Chính phủ để công bố Nghị quyết 35 hỗ trợ DN. Và ông khẳng định “cần phải thống kê ngay những chi phí không chính thức khiến DN bức xúc”.
Nghị quyết 35 đang giống như một điểm sáng, một lời hứa, một cam kết của Chính phủ nhằm cởi trói cho DN với những quy định tiến bộ: Không kiểm tra DN quá 1 lần mỗi năm; không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế. Loại bỏ giấy phép con, loại bỏ phí, phụ phí không chính thức.
Vấn đề còn lại, tưởng đơn giản nhưng lại là cơn đau đầu bao thập kỷ qua: Làm thế nào để những quy định trên giấy dẫu là rất hay, rất tiến bộ này đi được vào cuộc sống.
