TNO - Cậu trai trẻ nói với tôi trong một buổi chiều tình cờ gặp nơi công viên: "Lúc mẹ sinh ra em rất khó nuôi. Có một người đàn bà đi ngang đã nói với ba mẹ em là em có tâm ma".
Tôi giật mình: "Tại sao?".
"Bà ấy nói em sẽ là chánh hoặc là tà và sẽ đạt địa vị cao dù là theo đường nào".
"Em có tin là em có tâm ma không?". Tôi hỏi vặn lại.
Cậu suy nghĩ: "Không. Nhưng có lúc em đánh người ta, không phải em muốn đánh thắng mà như có gì đó thúc em cứ đánh không thể ngừng lại. Em lại còn thích nhìn thấy máu chảy".
Câu chuyện của cậu thanh niên này gợi cho người ta suy nghĩ đến điều gì? Liệu có phải việc tinh thần yếu kém và không định vị được giá trị bản thân chính là khởi sự cho mọi tội ác?
Có rất nhiều lần, tôi thường hay thấy người ta viết những nhan đề "Tội ác và trừng phạt" dựa theo một tác phẩm nổi tiếng nhưng nhân sinh quan của tôi chắc chắn sẽ gắn liền "Tội ác và giáo dục".
Cho đến khi nào mà người ta chưa thể nghĩ được một tội nhân trước hết là một bệnh nhân tinh thần khi không thể làm chủ chính mình thì cho dù hoàn thiện luật pháp thế nào thì khi ấy cái ác vẫn sẽ tiếp tục diễn ra từ Đông sang Tây.
Nếu chúng ta đã đấu tranh cho quyền con người thì không ai đáng để chết cũng như nhà tù không phải là nơi cách ly con người ra khỏi xã hội mà chỉ là nơi giáo dục lại nhân cách cho họ.
Từ những ý niệm này, chúng ta mới có thể có những chính sách đúng đắn đối với việc ngăn ngừa tội ác bằng cách nâng cao và rèn luyện các giá trị tinh thần cho con người thay vì sự đuổi theo thành công bằng thước đo vật chất.
Tôi nhớ buổi chiều hôm đó, tôi đã trả lời cậu ấy: "Không ai sinh ra mà có tâm ma cả. Trong mỗi con người đều có phần thiện lẫn ác. Em cũng vậy. Chị cũng vậy và bao nhiêu con người khác cũng vậy. Phần thiện giúp chúng ta yêu bản thân và muốn giúp đỡ mọi người. Phần ác khiến chúng ta muốn hủy hoại mình. Khi một con người phải sử dụng bạo lực với một ai đó thì chỉ chứng tỏ anh ta thiếu kiềm chế mà thôi".
Cùng một bầu trời cũng có lúc sáng, lúc tối.
Cùng một con người cũng có lúc xấu, lúc tốt.
Tất cả chỉ là thời điểm.
Cuối cùng thì ý niệm trừng phạt chỉ tạo ra sự sợ hãi và ngăn cách. Chỉ có niềm tin rằng con người sẽ tốt đẹp dần theo năm tháng với sự giáo dục đúng đắn mới có thể giúp y hướng thiện.
Và giả như, mỗi con người đều có thể học được cách tự chủ trong mọi nghịch cảnh thì không những cái ác sẽ chẳng bao giờ hiển lộ mà y còn có thể phát huy hết tiềm lực bản thân mà cống hiến cho xã hội.
