BBC - Mới đây, sự kiện ông Trương Đình Anh, nguyên tổng giám đốc công ty viễn liên FPT của Việt Nam đưa cả gia đình sang Mỹ định cư đã gây chú ý trong dư luận.
Trước sự việc này, dù trong thực tế không rõ ông Anh có là đảng viên cộng sản hay không, cũng đã có những thắc mắc được nêu lên là một đảng viên cộng sản có được nhập cư vào Mỹ hay không.
Tháng trước tôi có bài viết về những mẫu đơn xin nhập cư I-485 và nhập tịch Hoa Kỳ N-400, với các câu hỏi là người đứng đơn có liên quan hay không đến đảng cộng sản, các tổ chức khủng bố và tổ chức Nazi trong quá khứ cũng như hiện tại.
Hồ sơ xin thẻ xanh, mẫu I-485, có câu hỏi số 6: “Have you EVER been a member of, or in any way affiliated with, the Communist Party or any other totalitarian party?” [Ông/Bà đã có bao giờ là thành viên, hay qua bất cứ hình thức nào có liên hệ với Đảng Cộng sản hay một đảng độc tài toàn trị nào khác?]
Trong đơn xin nhập tịch Hoa Kỳ, mẫu N-400, có câu hỏi 11: “Have you EVER been a member of, or in any way associated (either directly or indirectly) with: A. The Communist Party? B. Any other totalitarian party? C. A terrorist organization?” [Ông/Bà đã có bao giờ là thành viên, hay qua bất cứ hình thức nào có liên hệ (trực tiếp hoặc gián tiếp) với: A. Đảng Cộng sản? B. Với bất cứ đảng độc tài toàn trị nào khác? C. Một tổ chức khủng bố?]
Đã có nhiều thông tin được đưa ra, cùng một số bài viết phân tích về chính sách nhập cư của Mỹ và những liên hệ với đảng cộng sản, tổ chức khủng bố, tổ chức Nazi của người đứng đơn.
Trên trang mạng luatkhoa.org có bài viết của luật sư Vi Katerina Trần vào năm ngoái giải thích rõ ràng nhất về vấn đề nhập tịch Hoa Kỳ của những ai đã từng là đảng viên cộng sản.
“Theo Bộ An Ninh Nội Địa và Cơ Quan Di Trú và Nhập Tịch Mỹ (U.S. Citizenship and Immigration Services – Department of Homeland Security) thì một người nếu là đảng viên đảng cộng sản hay có liên hệ với đảng cộng sản trong vòng 10 năm trước ngày nộp đơn và cho đến ngày tuyên thệ gia nhập quốc tịch thì sẽ không được nhập quốc tịch Mỹ.”
Tuy nhiên dù có là đảng viên, nhưng không nhất thiết sẽ bị Sở Di trú bác đơn xin nhập tịch nếu người đứng đơn có thể chứng minh tình trạng đảng viên rơi vào những trường hợp sau, theo tài liệu của luật sư Vi Katerina:
“Nếu người xin nhập quốc tịch chứng minh được, bao gồm những điều sau đây nhưng không phải nhất thiết là tất cả:
(1) việc họ tham gia đảng cộng sản hay mối liên hệ với nó là việc không tự nguyện,
(2) khi tham gia họ không có sự nhận thức về mục đích của tổ chức của đảng cộng sản và khi có nhận thức về điều đó họ đã chấm dứt quan hệ với tổ chức,
(3) họ đã chấm dứt quan hệ với đảng cộng sản trước năm 16 tuổi,
(4) họ tham gia đảng cộng sản vì đó là sự bắt buộc phải chấp hành theo quy trình pháp luật,
(5) họ tham gia đảng cộng sản vì những nhu cầu thiết yếu cho cuộc sống như để có được việc làm, được phân phối thực phẩm và những nhu yếu phẩm khác,
(6) họ đã không còn là đảng viên đảng cộng sản trên 10 năm.”
Dựa vào những điều kiện nêu trên, những ai có quá trình sinh hoạt với đảng cộng sản vẫn có thể giải trình với chánh án di trú trong trường hợp đơn xin nhập tịch bị từ chối.
Từ 'Thẻ xanh' tới quốc tịch
Ngày nay có nhiều người từ Việt Nam được cấp thẻ xanh cho vào Hoa Kỳ, không theo diện nhập cư thông thường nhất là đoàn tụ gia đình, mà qua diện đầu tư, kết hôn hay nghề nghiệp.
Khi đã có qui chế thường trú nhân với thẻ xanh và đã sống ở Mỹ đủ thời hạn theo luật định, một thường trú nhân đều có thể xin nhập tịch Hoa Kỳ.
Sau khi tuyên thệ nhập tịch, một công dân Mỹ sẽ được hưởng tất cả các quyền theo hiến định, trừ quyền ứng cử tổng thống hay phó tổng thống vì phải là công dân từ lúc sinh ra.
Trong lúc này vấn đề nhập cư cũng đang được hai ứng viên tổng thống nhắc đến nhiều trong cuộc vận động tranh cử.
Ngày nay, người ta nói đến các tổ chức khủng là nói đến Al-Queda, ISIS, Taliban.
Ứng viên Donald Trump đã phát biểu rằng trong thủ tục nhận một vạn người tị nạn Syria vào định cư tại Hoa Kỳ trong năm nay, các cơ quan chức năng đã không cứu xét kỹ xem những người xin vào Mỹ có liên hệ với tổ chức khủng bố nào không.
Ông Trump đưa ra lí do đó để biện minh cho chủ trương của ông là nếu được bầu chọn làm tổng thống ông sẽ xiết chặt chính sách định cư đối với dân đến từ những quốc gia Hồi giáo.
Donald Trump chủ trương giới hạn người nhập cư vào Mỹ, đặc biệt là từ các quốc gia Hồi giáo vì muốn ngăn ngừa khủng bố xâm nhập vào Mỹ. Ứng viên Hillary Clinton coi đó là kỳ thị.
Vì thế vấn đề nhập cư vào Mỹ đang được các giới chức an ninh và di trú xem xét cẩn thận.
Khả năng bị truy tố, trục xuất
Tuy nhiên một thường trú nhân nếu vào được Hoa Kỳ qua những lời khai gian, sau này cơ quan an ninh và di trú tìm ra thì luật pháp cũng cho phép các cơ quan chức năng quyền truy tố cũng như trục xuất cư dân đó.
Mới đây nhất có trường hợp của di dân gốc Trung Quốc Lu Lin, 59 tuổi, đang chờ một tòa án ở ngoại ô thành phố Chicago đưa ra phán quyết vào đầu tháng 11 tới đây về tội khan gian lý lịch.
Theo báo Chicago Tribune ngày 3/8/2016, Lin đã nhận tội khan gian trong đơn xin nhập tịch rằng ông chưa bao giờ là đảng viên cộng sản.
Theo hồ sơ thụ lý vụ án của tòa, Lu Lin đã là đảng viên cộng sản Trung Quốc từ năm 1987 đến năm 1997 dưới một tên khác là Yeung Yung.
Tội khai gian trong hồ sơ để có quốc tịch Mỹ có thể bị 5 năm tù và phạt tiền lên đến 250,000 đôla.
Việc đến Mỹ định cư của cựu tổng giám đốc FPT Trương Đình Anh gây chú ý vì ông là một thương gia thành công trong lãnh vực viễn thông của Việt Nam.
Hơn nữa ông còn có liên hệ gia đình với ông Trương Gia Bình, con rể của cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Trước đây, ông Bình đã đến Mỹ nhiều lần để nghiên cứu về Thung lũng Điện tử với giấc mộng xây dựng một khu công nghệ thông tin cho Việt Nam nhưng giấc mộng của ông chưa thành.
Riêng ông Anh quyết định đưa cả gia đình đến Mỹ là vì tương lai của bốn con trai chưa quá 21 tuổi.
Sự kiện này không chỉ gây chú ý về vấn đề di dân đến Hoa Kỳ của một gia đình có danh tiếng ở Việt Nam, mà một lần nữa đặt ra vấn đề “chảy máu chất xám” và cả “chất xanh” – tức đồng đôla được chuyển ra nước ngoài từ các nước cộng sản như Trung Quốc và Việt Nam – vì nhiều người ra đi trong thời buổi này là những người giầu vào hàng triệu phú, vì muốn được nhập cư vào Mỹ qua diện đầu tư, một doanh nhân ít nhất cũng phải có 500 nghìn đôla đến một triệu đôla đầu tư vào những dự án được chính phủ Hoa Kỳ chấp thuận.
