VNN - Công nghiệp luyện thép và bảo vệ môi trường: Một lần nữa hai vấn đề này lại gây nóng dư luận khi ông Lê Phước Vũ, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoa Sen (Hoa Sen Group) tuyên bố sẽ đầu tư 10,6 tỉ USD để xây dựng một siêu nhà máy thép với công suất 16 triệu tấn/năm tại khu vực ven biển Cà Ná, Ninh Thuận.
Sự tự tin của Hoa Sen
Hôm 6/9, Hoa Sen tổ chức đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) bất thường để xin ý kiến về kế hoạch đầu tư dự án luyện cán thép Hoa Sen - Cà Ná.
Kết quả, các cổ đông đã thông qua kế hoạch này. Để được sự chấp thuận của cổ đông, ông Vũ đã thuyết phục rằng, khu vực ven biển Cà Ná được đánh giá là phù hợp nhất thế giới để làm nhà máy thép.
Về vốn, nếu tính cả dự án hạ tầng khu công nghiệp Cà Ná và dự án xây dựng cảng quốc tế Cà Ná, thì tổng tiền đầu tư phải vào khoảng 250.000 tỉ đồng. Đây là con số rất lớn nhưng ông Vũ thuyết phục đã lo liệu xong hết rồi.
Với những thông tin này đã cho thấy sự tự tin của ông Lê Phước Vũ về một dự án thép quy mô lớn, nguồn vốn khả thi, công nghệ hiện đại đến từ Tây Âu, môi trường được bảo đảm an toàn tuyệt đối...
Tuy nhiên, bài học về Formosa vẫn còn nóng thì lo lắng về siêu dự án thép Hoa Sen - Cà Ná hoàn toàn dễ hiểu. Điều này càng được đặt ra sau những tuyên bố mạnh mẽ, những bản cáo cáo đẹp mà Hoa Sen công bố thì vẫn còn rất nhiều điều đáng lo.
Chọn thép hay chọn cá? và Chọn thép hay chọn cừu?
Nói về sự cố Fomosa ở miền Trung mọi người vẫn chưa thể quên câu nói: "Chọn thép hay chọn cá?" và nó đã trở thành điều mà nhiều người đều có thể bật ra khi nói về Formosa. Và với Hoa Sen – Cà Ná người ta lại có thể đặt câu hỏi "Chọn thép hay chọn cừu?".
Dự án thép của Hoa Sen Group đặt tại ven biển Cà Ná, thuộc xã Phước Diêm, huyện Thuận Nam, Bình Thuận. "Vùng đó hạn hán khủng khiếp, nhìn con cừu người gầy xác xơ đi ăn cỏ khô như trên sa mạc, lấy nước ở đâu để sản xuất thép?". Ông Phạm Chí Cường, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật Đúc - Luyện kim Việt Nam kể rằng đã trực tiếp hỏi ông Lê Phước Vũ như vậy và ông Vũ trả lời là dùng nước biển.
Và thực tế, ngày 1/8/2016, Hoa Sen gửi văn bản cho UBND Ninh Thuận đề cập đến nguồn nước cho siêu dự án thép Cà Ná. Giai đoạn đầu, nhà máy cần 33.000 mét khối nước sạch/ngày. Đến khi vận hành tất cả các hạng mục, lượng nước tiêu thụ là 180.000 mét khối/ngày. Hoa Sen đề nghị Ninh Thuận chuẩn bị và cung cấp đủ nguồn nước để đáp ứng tiến độ và quy mô của dự án.
Đến ngày 16/8, UBND Ninh Thuận chỉ đạo Sở Xây dựng chuẩn bị đầu tư dự án xây dựng hệ thống cấp nước tận nơi cho Hoa Sen, đấu nối từ nguồn nước của Nhà máy nước Phước Nam. Tuy nhiên, hiện nhà máy này chỉ có công suất 30.000 mét khối/ngày, lại đang cung cấp cho các khu vực khác nữa.
Cũng cần phải lưu ý rằng, mấy năm gần đây, hạn hán ở Ninh Thuận ngày càng khốc liệt. Nhiều hồ chứa nước ngọt cạn trơ đáy. Lượng nước tích trữ chỉ còn 15,6% dung tích thiết kế. Sản xuất nông nghiệp bị thiệt hại 700 tỉ đồng vì hạn bán trong năm 2015, Bốn tháng đầu năm nay, có tới 6.000 người dân Ninh Thuận thiếu nước sinh hoạt... Cũng vị hạn hán mà chỉ qua ba tháng đã có tới hơn 2.000 con cừu bị chết đói và khát.
Vậy khi nhà máy thép ở Cà Ná hoạt động thì sự thiếu hụt nguồn nước sẽ như thế nào?
Ngay cả trong đề xuất bổ sung dự án thép Cà Ná vào quy hoạch ngành thép được gửi lên Bộ Công thương vào đầu tháng 8-2016, UBND Ninh Thuận đã dành nhiều trang để trình bày về quy mô, tầm cỡ, về năng lực của nhà đầu tư, về những lợi ích mà dự án mang lại... Tuy nhiên, phần tác động đến đời sống người dân lại không có một dòng đề cập.
Câu hỏi lớn về công nghệ?
Trong mọi thuyết trình về dự án, ông Lê Phước Vũ rất tự tin khẳng định: Nhà máy thép đảm bảo an toàn tuyệt đối, không để một giọt nước ô nhiễm nào ra môi trường. Ông Vũ sẽ dùng công nghệ hiện đại, đến từ Tây Âu? Tư vấn thiết kế dự án cũng là một tập đoàn của Mỹ.
Thế nhưng, trong hồ sơ về quá trình Hoa Sen Group khảo sát mặt bằng, cảng biển và thực hiện các thủ tục đầu tư, đơn vị tư vấn thiết kế là: CISDI Group. Đây là một tập đoàn đến từ Trùng Khánh, Trung Quốc, đã được cấp phép hoạt động tại Việt Nam vào 11/2012. CISDI là đơn vị đã tư vấn thiết kế và làm tổng thầu cho dự án xây dựng hai lò cao - hạng mục quan trọng hàng đầu trong dự án của Formosa Hà Tĩnh.
Ngày 25/6/2015, trong văn bản gửi đến UBND Ninh Thuận về việc khảo sát xây dựng nhà máy, Hoa Sen đã đề nghị Ninh Thuận sắp xếp cho 6 người Trung Quốc là thành viên đoàn khảo sát được thực hiện công việc của họ. Văn bản ghi rõ, 6 người Trung Quốc là người của CISDI.
Điều này khiến những lo lắng liệu có một Formosa thứ hai sẽ xuất hiện tại Ninh Thuận là dễ hiểu.
Cho đến thời điểm nay, dự án mới ở mức khởi động, trong khi tỉnh Ninh Thuận hào hứng, Bộ Công thương đã gật đầu thì các bộ ngành khác như Tài nguyên - Môi trường, Tài chính, Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư.... đều chưa đưa ý kiến. Điều này có nghĩa, dự án còn đi một chặng đường dài để đi đến quyết định cuối cũng và đó là quãng thời gian quan trọng để chủ đầu tư, địa phương và bộ ngành lắng nghe các ý kiến đóng góp.
Tất cả đều đang trông đợi một câu trả lời khi trong lòng luôn có một nỗi ám ảnh về Fomosa.
